آموزش بهداشت دهان

گام نخست برای حفظ سلامت پیشگیری از بیماری و درمان آن در مراحل اولیه است. اشخاص که در طول مدت زندگی خود 2 سری دندان دارند. شیری و دائمی. دندان های شیری از سن 6 ماهگی تا 3 سالگی رشد کرده و از 6 تا 12 سالگی می‌افتند و مراحل رویش دندان های دائمی شروع می شوند

کاربرد دندان های شیری در نوزادان و خردسالان:

• نقش اصلی در جویدن غذا و حفظ سلامت
• امکان تلفظ صحیح کلمات برای کودکان
• حفظ فضا برای رویش دندان های دائمی و جلوگیری از بهم ریختگی رشد آنان
• پوسیدگی دندان های شیری می تواند دلیل آسیب رسیدن به جوانه دندان های دائمی شود

عوامل پوسيدگي زا

استفاده نکردن از بهداشت دهان و دندان ( عدم استفاده از مسواک و نخ دندان) در زمان های مناسب و توصیه شده باعث به وجود آمدن لایه میکروبی خواهد شد. بعد از استفاده از مواد قندی و وعده های اصلی غذایی 2 الی 5 دقیقه بعد اسید های مخرب ناشی از فعالیت میکروب ها در لایه میکروبی تولید شده و به مدت 20 دقیقه تا 1 ساعت در دهان باقی می مانند که با تولید اسید های مخرب باعث از شروع به تخریب مینای دندان ها و پوسیدگی می شود.

مواد قندی مضر برای سلامت دندان ها

• موادی که دارای قند چسبنده هستند مانند ( شکلات ها، تافی، آدامس ها و...)
• زیاد بودن میزان و تعداد مواد قندی وارد شده به بدن

این نکته بسیار مهم است که مواد قندی فقط یکبار باید در طول روز وارد بدن شوند و مصرف مکرر آن آسیب زننده است

متدهای درست استفاده از تغذیه

• بهتر است مواد قندی همراه با وعده های اصلی جذب بدن شود
• گنجاندن شیر و لبنیات و غذاهای دارای فلورايد مثل ماهي و چاي
• صرف میوه های تازه و سبزیجات در بین وعده های اصلی مثل هویج و کاهو

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان های کودکان آموزش روش درست تغذیه می تواند بسیار زیاد در سلامت و بهداشت دهان و دندان آنان موثر واقع شود.

استفاده از فلورايد

فلوراید یکی از موادی است که تاثیر بسزائی در استحکام دندان ها و مقاوم شدن آنان در برابر پوسیدگی دارد.

• دهانشويه سديم فلورايد: در کشورهای توسعه یافته یکی از برنامه های اصلی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان می باشد.
• كاربرد ژل فلورايد: امیزان فلوراید در این ژل زیاد است و باید با توصیه دندانپزشک استفاده گردد.
• استفاده از خميردندانهاي حاوي فلورايد.

فيشورسيلانت (مسدود كردن شيارهاي دندان)

سطح جونده دندان آسیای بزرگ در زمانی که شروع به رویش می کند دارای خطوط و شیار های عمیقی هستند که برای ممانعت از ورود و جمع شدن مواد غذایی که باعث ایجاد پوسیدگی می شود دندان پزشکان متخصص در کلینیک دکتر میکائیلی به وسیله متریال های مخصوص این خطوط را پر می کنند تا پرزهای مسواک به راحتی این شیارها را پاک نماید.

توصیه ما در کلینیک دکتر میکائیلی بر این است که حتی اگر هیچ گونه مشکلات دندانی نداشته باشید به طور معمول هر 6 ماه یک بار دندان های خود را جهت تشخیص زودهنگام و رفع مشکلات دندانی به دندان پزشک نشان دهید. نور کافی و رادیوگرافی می تواند در درمان به موقع و تشخیص پیش از پوسیدگی بسیار موثر باشد.

آیا مسواک به تنهایی کافیست؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم به طور کامل خیر. مسواک تنها می تواند سه سطح خارجی از مجموع پنج سطح دندان ها را تمیز کند. بنابراین برای تمیز کردن سطوح بین دندان ها که به راحتی در دسترس نیستند باید از نخ دندان استفاده کرد تا میکروب های باقی مانده را خارج کنیم.ما در کلینیک دکتر میکائیلی برای کسانی که از فاصله زیاد در بین دندان های خود دارند، استفاده از نخ دندان سوپرفلاس را توصیه می نماییم تا بتوانند به راحتی باقیمانده غذا ها را خارج کرده و ایجاد باکتری و میکروب های که به مینای دندان آسیب می زنند جلوگیری نمایند.

روش صحيح مسواك زدن

1. پرزهای مسواک باید از جنس خوب و یک نواخت باشد در صورتی که از این حالت خارج شود باید تعویض گردد.
2. در هر بار مسواک زدن باید اندازه یک نخود از خمیر دندان های حاوی فلوراید بر روی مسواک خود قرار دهید.
3. همیشه به یک روش مسواک بزنید مثلا ابتدا فک بالا و سپس فک پایین.
4. دندانهاي فك بالا را با حركت مسواك از مجاور لثه به سمت پايين تميز كنيد.
5. با حرکات عمودی مسواک سطوح بالا و پایین را تمیز کنید.
6. با حرکت افقی مسواک سطوح جونده را تمیز کنید.
7. دندانهاي فك پايين را با حركت مسواك از مجاور لثه به سمت بالا بشوئيد.
8. پشت دندان های جلو را با حرکت عمودی مسواک پاک کنید
9. سطوح جونده دندانهاي پايين مثل فك بالا را با عقب جلو بردن مسواك، تميز كنيد.
10. هر دفعه که مسواک می زنید با حداقل 4 دقیقه ادامه داشته باشد.
11. دو بار در روز هر صبح بعد از مصرف صبحانه و شب قبل از خواب باید مسواک زده شود.

استفاده از خلال دندان

استفاده هر چند وقت یکبار از خلال دندان برای استخراج پس ماند غذا از بین دندان ها مفید است. اما در دراز مدت اگر به صورت عادت و مدام اینکار تکرار شود باعث ایجاد مشکلاتی می شود که جا به جایی دندان ها و ایجاد ناراحتی در مفاصل گیجگاهی- فکی می شود.

اثرات سودمند فلورايد براي سلامتي دندان‌ها

فلوراید ماده طبیعت است بدین معنی که در آب، خاک و وهوا یافت می شود و زمانی که این عنصر به صورت خوراکی استفاده شود باعث مقاومت بیشتر دندان ها در مقابل پوسیدگی می شود. جالب است بدانید اگر فلوراید به اندازه کافی در آب شهری محلول شود میزان کاهش پوسیدگی شهروندان تا 60 درصد کاهش می یابد.

اگر میزان فلوراید محلول شده در آب های آشامیدنیاز میزان استاندارد بیشتر باشد ( بيشتر از 2ppm يعني دو قسمت در يك ميليون قسمت) استفاده از خميردندان‌هاي حاوي فلورايد و دهان شويه‌هاي فلورايد در آن مناطق توصيه نمي‌شود.

فلورايد اثرات ضدپوسيدگي خود را به 3 شكل مختلف اعمال مي‌كند:

الف) در استحکام ساخت دندان نقش بسزائی دارد.

ب) پوسیدگی اولیه را بدون به وجود آمدن حفره دوباره محکم می کند.

ج) ضد میکروب است.

مراقبت از بهداشت دندان های حساس

بعضی از افراد دارای دندان هایی دارای سطوح حساس هستند که می توان با استفاده از خمیر دندان های ضد حساسیت و استفاده از سیلانت (مواد پلاستيكي شيري رنگ رقيقي كه با آن شيار دندانهاي سالم را مسدود مي‌كنند تا از پوسيدگي جلوگيري شود) و به همین دلیل استفاده از متریالی که در آن از ترکیب فلوراید به کار می رود کم می شود. میزان کم مصرف از مواد غذایی که اسیدی هستند نیز به این گروه از بیماران کمک قابل توجهی می کند.

بوی بد دهان

بوی بد دهان به دو دلیل می باشد:

الف) علل دهاني

ب) علل خارج دهاني

الف- علل دهاني بوی بد دهان

استفاده نکردن به موقع از مسواک و گیر کردن مواد غذایی در بین دندان ها به به مرور فاسد می شوند و باعث ایجاد بوی بد دهان می گردند.

ایجاد جرم بر روی لثه ها و دندان ها، اکثر افراد تصور می کنند جرم ها بویی ندارند و شاید فقط ظاهر خوبی نداشته باشند ولی این رسوبات محل بسیار مناسبی برای رشد میکروب ها و تکثیر آنان می باشد.و عامل عمده ای از بوی بد دهان محسوب می شود.

وقتی دندانی پوسیده می شود در آن حفره به وجود می آید که باقی مانده غذاها را در خود جای می دهدو محیط مناسب و مستعدی را برای رشد میکروب ها فراهم می کند که به مرور باعث ایجاد بوی بد در دهان می گردد.

ناهنجاري و بدقرار گرفتن دندانها باعث مي‌شود كه دندانها از دسترس مسواك دور باشند و فشار غذا خوردن هم نتواند به طور طبيعي آن نواحي را تميز كند كه اين امر باعث بدبويي دهان مي‌گردد.

در صورتی پزشک نتواند به خوبی دندان های خراب شده را پر کند می تواند باعث ماندن غذاها شده و به مرور رشد میکروب ها را فراهم آورد. که در نهایت منجر به انتشار بوی بد دهانی می شود.

• عدم رعايت بهداشت دهان و دندان:
• جرم و ضايعات بافت نگهدارنده دندان:
• دندانهاي پوسيده و عفوني:
• ناهنجاريهاي دنداني:
• درمانهاي نادرست دندانپزشكي:

ب- علل خارج دهاني عبارتند از:

برخی از افراد دارای بیماری هایی در سیستم گوارش خود هستند که منجر به بوی بد در دهان آنها می شود.همچنین استعمال دخانیات، گرسنگی،و تنفس از طریق دهان می توانند عوامل موثر خارجی در بد بویی دهان افراد شود.

سوالات متداول:

مسواک برقی بهتر است یا معمولی؟

در سال 1993 ميلادي مسواك برقي اختراع گرديد اين مسواكها در انواع مختلف به بازار عرضه شده‌اند كه برحسب نوع حركتشان تقسيم بندي مي‌شوند اين مسواكها ممكن است داراي حركات عقب جلو يا چرخشي باشند. استفاده از مسواك برقي در افراد زير توصيه مي‌شود:

1. افرادي كه فاقد انگشتان كافي باشند.
2. افرادي كه تحت درمانهاي ارتدونسي (رديف كردن دندانها) قرار دارند.
3. بيماراني كه به علل عقلي و يا جسمي قادر به رعايت بهداشت خود نمي‌باشند.

نظرات متفاوتي در مورد برتري مسواكهاي برقي يا دستي بر يكديگر وجود دارد ولي بطور كلي تفاوت چشمگيري بين اين دو مشاهده نمي‌شود.

تغذيه نوزاد با شيشه شير چه زيانهايي دارد؟

1ـ كاهش رابطه عاطفي:

هنگام تغذيه طفل با پستان بين مادر و طفل رابطه عاطفي به وجود مي‌آيد ولي در تغذيه با شيشه شير اين رابطه وجود ندارد. اين رابطه عاطفي كه در نتيجه نگاههاي مستقيم مادر به چشمان طفل تماس و گرمي بدن و لبخند و تبسم وي به وجود مي‌آيد، اثرات مهمي در سلامت روحي و رواني و رشد احساسات و عواطف كودك دارد.

2ـ نامناسب بودن اغلب سر شيشه‌ها باعث ايجاد تغييراتي در قوسهاي دنداني و عمل بلع كودك مي‌شود.

اگر به كودكي كه از سينه مادر شير مي ‌خورد توجه نماييد مي‌بينيد كه چگونه فك وي دائماً بطرف بالا و پايين و عقب و جلو حركت مي‌كند. هنگام تغذيه كودك با بطري مخصوصاً در مواردي كه مادر براي سهولت خروج شير اقدام به گشاد كردن سوراخ سرشيشه مي نمايد اين حركات صورت نگرفته يا بسيار كمتر صورت مي‌گيرد و اين مسئله مي‌تواند در آينده مشكلاتي براي كودك ايجاد نمايد.

3ـ هنگام تغذيه با شيشه شير كودك مقداري هوا بلع خواهد كرد.

4ـ طبق تحقيقاتي كه به عمل آمده كودكاني كه با شيشه شير تغذيه مي‌شوند بيشتر از كودكاني كه با پستان مادر تغذيه مي‌شوند دچار انگشت مكيدن مي‌شوند.

اما اگر بخواهيم بين وعده‌هاي اصلي غذا،‌خوراكي بخوريم چه مي‌شود؟

اگر مجبور هستيد بين وعده‌هاي غذائي، خوراكي بخوريد، حتماً‌ بايد نوع مناسب آن را انتخاب نمائيد مثل نان، پنير، سبزيجات و ميوه تازه، فندق، نوشابه‌هاي كم كالري و شير.

همواره برچسب روي غذاها را از لحاظ ميزان مواد قندي موجود در آنها بررسي نمائيد. هرچه ميزان مواد قندي غذاها بيشتر باشد مصرف آنها براي دندانها مضرتر است.

چه عاملي باعث بيماري لثه مي‌شود؟

وجود پلاك ميكروبي د رمحل اتصال لثه با دندان باعث ايجاد بيماري لثه مي‌شود. اتصال بافت لثه به دندان بايد آنقدر محكم باشد كه دندانها را محكم نگاه داشته و از رسيدن باكتريها به ريشه دندان جلوگيري نمايد. وجود پلاك ميكروبي به استخوان نگاه دارنده دندانها حمله كرده و موجب از بين رفتن آن مي‌شود. دندانها تدريجاً لق شده و نهايتاً از دست مي‌روند.

بخاطر داشته باشيد كه بيماري لثه شايع‌ترين عامل از دست دادن دندان در بزرگسالان است.

چگونه مي‌توانيم بفهميم كه دچار بيماري لثه شده‌ايم؟

اغلب لثه هنگام مسواك زدن يا نخ كشيدن به سهولت خونريزي مي‌كند و ممكن است قرمز و متورم بنظر برسد. اگر خونريزي ادامه يابد و لثه‌ها قرمز و متورم بنظر برسد.

اگر خونريزي ادامه يابد و لثه‌ها قرمز و متورم باقي بماند فوراً به دندانپزشك مراجعه نمائيد. وجود لثه قرمز متورم و خونريزي لثه از اولين علائم بيماري لثه مي‌باشد

چگونه مي‌توان پلاك ميكروبي را برطرف نمود؟

پلاك يكي از علل اصلي پوسيدگي دندان و بيماري لثه مي‌باشد. بنابراين از بين بردن پلاك ميكروبي براي ادامه سلامت دهان و حياتي است. شما مي‌توانيد با مسواك زدن منظم و از آن مهمتر با مسواك زدن صحيح داراي دندانها و لثه سالم باشيد. بايد دندانها و لثه‌هاي خود را حداقل روزي دوبار، صبح و شب مسواك بزنيد تا كاملاً پلاك ميكروبي را از دهان خود بزدائيد. زمان لازم براي مسواك زدن در افراد مختلف متفاوت است ولي به طور متوسط بايد 2 تا 3 دقيقه براي هر وعده مسواك زدن تخصيص داده شود.

بهترين روش مسواك زدن كدام است؟

نوك موهاي مسواك را با زاويه 45 درجه نسبت به محور طولي دندانها قرار دهيد بطوريكه برخي از الياف نرم نايلوني آن روي لثه قرار گيرند. مسواك را با حركات كوتاه به جلو ـ عقب ببريد و با دقت ولي محكم فشار دهيد. شما بايد تمام دندانها و تمام لبه لثه را چه در داخل و چه در خارج مسواك بزنيد. ضمناً فراموش نكنيد كه سطح جونده دندان را شستشو نمائيد.

از دندانهاي خود مراقبت كنيد تا آنها در تمام عمر سالم باقي بمانند.

1ـ به منظور تميز كردن سطوح بين دندانها كه قابل دسترس مسواك نيستند ايد تقريباً 45 سانتيمتر از نخ دندان را جدا كرده و دو انتهاي آنرا به دور انگشت وسط بپيچيد. سپس با انگشت شست و اشاره با فاصله پنج سانتيمتر محكم نگهداريد.

2ـ براي سهولت ورود نخ در بين دندانها، آنرا با حركات ملايم جلو و عقب و پائين ببريد. براي تميز كردن سطح دندان نخ را به دور دندان انحناء دهيد و با حركت بالا و پائين نخ را به سطح دندان بكشيد.

3ـ دستورالعمل مرحله دوم را در مورد دندانهاي مجاور نيز تكرار نمائيد و ياد داشته باشيد كه براي جلوگيري از وارد شدن هرگونه آسيب احتمالي به لثه بايد نخ را محكم به سطح دندان بچسبانيد.

4ـ اين عمل را در مورد تمام دندانهاي فك فوقاني و تحتاني تكرار نمائيد و نخ را از دور يك انگشت وسط به دور انگشت وسط ديگر بپيچيد تا به طور منظم از يك قسمت تميز و محكم نخ استفاده شود بياد داشته باشيد كه از يك قسمت جديد نخ براي هر دندان بايد استفاده گردد.

5ـ بايد توجه كافي به نخ كشيدن دندانهاي خلقي مبذول كنيد هنگامي كه عمل نخ كشيدن به پايان رسيد دهان خود را كاملاً با آب بشوئيد و در حين اين عمل، آب را با فشار از لاي دندانهاي خود رد نمائيد.

راهنمای ساده جهت کمک به انتخاب مناسبترين محصولات بهداشتي دهان